Geen wachtlijsten en betere zorg: medisch toerisme in België

Wat gebeurt er aan de andere kant van de grens?

Meer en meer Nederlanders reizen af naar de zuiderburen voor medische behandelingen. Dit fenomeen – ook wel bekend als medisch toerisme – is iets van alle tijden. Al in de Griekse Oudheid trokken mensen weg van hun woonplaats om plekken met (vermeende) geneeskrachtige eigenschappen te bezoeken. Het grote verschil met toen en nu, is dat deze vorm van toerisme tegenwoordig wél daadwerkelijk iets oplevert.

Nederlanders trekken dus niet en masse richting Vlaamse bedevaartsoorden waar het frituurvet van een obscuur frietkot zogenaamd hun kwaaltjes geneest. Integendeel. Onze landgenoten zoeken hun heil in België omdat ze sneller en beter geholpen worden door Belgische artsen. Nederlanders laten zich steeds vaker behandelen in België omdat daar nagenoeg geen wachtlijsten zijn. Als QRM-specialisten gaan onze harten harder kloppen van processen waarin nauwelijks tot geen wachttijd is. Wat is er aan de hand aan de andere kant van de grens?

Nederland en België: de verschillen

Artsen in België hebben – ten opzichte van hun Nederlandse collega’s – meer vrijheid en verantwoordelijkheid. Omdat in België de zorgverzekeraar minder druk op de zorgverlener legt, wordt er minder op kosten geconcentreerd. Het resultaat is opmerkelijk: nauwelijks tot geen wachtlijsten en hogere patiënttevredenheid.

Bert Bravenboer, een Nederlandse internist-endocrinoloog, werkzaam bij UZ Brussel herinnert het zich als de van gisteren. De eerste vraag die hem gesteld werd in het Vlaamse ziekenhuis was: “hoeveel tijd wilt u uittrekken voor een patiënt?”. Het is deze instelling die maakt dat er over Belgische artsen wordt gezegd dat ze meer begripvol en empathisch zijn dan hun Nederlandse collega’s.

Nauwelijks wachtlijsten

De vraag die Bravenboer gesteld kreeg, zal de haren van Nederlandse zorgverzekeraars waarschijnlijk overeind doen staan. Meer tijd per patiënt, betekent ook meer kosten. Althans, dat is de gedachte van de zorgverzekeraar. Dit artikel is niet bedoeld als betoog tegen de privatisering van de zorg, maar we willen toch de (achterhaalde) opvatting van de zorgverzekeraar vanuit een ander perspectief laten zien. Het feit dat er nauwelijks wachtlijsten zijn in België, suggereert dat er een optimale doorstroom van patiënten is. Hoewel de kosten per individuele patiënt misschien hoger zijn, wordt er over het geheel meer bespaard door de continue flow van patiënten. Onderaan de streep gaat het natuurlijk over goede zorg, het welzijn van mensen. Niet alleen hoeven patiënten bij Belgische artsen niet tot nauwelijks te wachten,  ze voelen zich ook beter geholpen. Uiteindelijk is dat wat écht telt.

Geen contracten

Toch is – als je het heel zwart-wit bekijkt – de gedachte van de zorgverzekeraar niet onjuist. In acht uur tijd kan een arts immers 16 mensen een half uur helpen of acht mensen een uur lang van dienst zijn. Hoe kan het dan dat er geen wachtlijsten zijn als een arts minder patiënten per dag behandelt? Een van de redenen hiervoor is dat artsen in België zich vrij kunnen vestigen. Er hoeven dus geen contracten afgesloten te worden met zorgverzekeraars. Dit betekent dat artsen kunnen vragen wat ze willen, zolang de patiënt het maar wil betalen.

Deze werkwijze staat enerzijds haaks op het belang van toegang tot goede zorg. Anderzijds, is het ook één van de redenen dat patiënten in België niet op een ellenlange wachtlijst worden geplaatst. Doordat de patiënt zich sterker bewust wordt van de kosten, staat hij niet voor iedere wissewasje op de stoep bij de arts. Het resultaat is dat de agenda van de arts niet volloopt met – oneerbiedig gezegd – onbelangrijke kwaaltjes. De arts kan zich vervolgens beter richten op de ‘hoofdzaken’ en er ontstaan geen opstoppingen in de doorloop van patiënten.

Bovendien hoeven artsen in België minder tijd te verdoen met administratieve verplichtingen, opgelegd door de zorgverzekeraar. Met andere woorden; nog meer tijd voor voor de patiënt. Gynaecoloog Thomas D’Hooghe van het UZ Leuven zegt hier het volgende over: ‘Ik ben geen financieel expert, maar wat ik van mijn Nederlandse collega’s hoor, is dat daar bijzonder veel tijd en geld wegstroomt naar administratieve rompslomp en middle level management. In België gaat dat geld in de eerste plaats naar degenen die feitelijk met patiëntenzorg bezig zijn.’

Behandelmethodes

Tot slot vertaalt de extra vrijheid die artsen in België genieten zich naar het aantal aangeboden behandelmethodes. In Nederland bepaalt de zorgverzekeraar in feite wat een arts wel of niet mag doen. Artsen in België kiezen zelf welke onderzoeken of behandelingen ze willen doen. Het gevolg? Er wordt beter voldaan aan de klantvraag en het werk wordt voor de arts simpelweg leuker.

Raakvlakken met QRM?

Nauwelijks tot geen wachtlijsten voor artsen in België. Toen we dat hoorden was onze interesse natuurlijk gewekt. En wat blijkt? We kunnen voorzichtig paralellen trekken tussen de werkwijze in het Belgische ziekenhuiswezen en de QRM-filosofie. Op de eerste plaats is het Belgische systeem minder sterk top-down georiënteerd. Met andere woorden; er is minder controle en bemoeienis van de zorgverzekeraar. Focus op de patiënt en de juiste zorg worden prioriteit, en niet het (micro)managen van het systeem. Het doet denken aan de QRM-pijler anders organiseren: vermindering van de hiërarchische structuur en meer verantwoordelijkheid voor degenen die in contact staan met de klant.

Denken in tijd

Bovendien spaart de arts in België veel tijd (en geld) omdat hij veel minder administratieve rompslomp voor zijn rekening hoeft te nemen. Dit sluit aan bij de primaire pijler van QRM: denken in tijd. Bij QRM-implementaties zien we dat het wegnemen van onderhandenwerk, zoals deze administratieve zaken, voor forse tijdsbesparingen kan zorgen. Gaan denken in tijd, is analoog aan het loslaten van denken in kosten. Door niet in kosten te denken kan een arts in België daarom zelf kiezen hoeveel tijd hij aan zijn patiënten besteedt.

Systeem dynamica

Tot slot stelt de wet- en regelgeving in België, artsen (wellicht onbedoeld) in staat om de instroom van patiënten te reguleren. Doordat er minder onnodige bezoeken aan de arts gedaan worden, ontstaat er geen file in de doorstroom van patiënten. Desondanks blijft het essentieel om niet alsnog op 100% capaciteit te gaan werken. Omdat de agenda van de arts niet voor 100% is volgepland, blijft er ruimte over om een optimale flow van patiënten te behouden. Het doet sterk denken aan de QRM-pijler systeem dynamica. Echter is het reguleren van de instroom en capaciteit maar één knop waar aan gedraaid wordt. Deze veranderingen zullen doorwerken om andere factoren. 

Tot slot

In dit artikel benoemen we voorbeelden uit het Belgische zorgsysteem die toevallige raakvlakken met de QRM-filosofie hebben. In de praktijk is een QRM-implementatie niet zomaar een eenvoudige lineaire toepassing waarin de ene stap logisch voortvloeit in de volgende. Zoals we hierboven al benoemen, zijn alle aanpassingen van invloed op een complex netwerk van factoren binnen de organisatie. Beginnen met QRM start altijd bij het openstaan voor het denken in tijd en het loslaten van denken in kosten. Het is een aanpak die door het hele bedrijf gedragen moet worden. Zo zie je in het voorbeeld van het Belgische zorgsysteem dat zowel de zorgverzekeraar, zorgverlener én de patiënt een rol hebben in de verschillen ten opzichte van het Nederlandse systeem. 

Bronnen: Medisch contact, Algemeen Dagblad, Zorgkaart Nederland

 

 

Samen het werkproces
optimaliseren
van jouw bedrijf

Censor gaat de werkvloer op. Slimme mensen die observeren en analyseren. Pijn- en knelpunten zien en weten wat relevant is. Ze staan tussen de makers om zelf te zien en te ervaren. Geen studieboekwijsheden op afstand, maar direct vanaf de werkvloer: waar stroopt het op, wat gaat fout, wat frustreert, waar blijft de informatie achter: praktische observaties die blootleggen waarom het proces tekortschiet. Objectief gestaafd door analyse van procesdata.