Evaluatie QRM-trajecten in de timmerindustrie
Multi-inzetbare werknemers, lagere faalkosten, betere leverbetrouwbaarheid en aan het eind van de dag meer geld in het laatje. En dat alles door Quick Response Manufacturing (QRM). 25 QRM-timmerbedrijven houden zichzelf langs de lat in het door het Amersfoortse Bureau Bartels voor Houtdatwerkt geïnitieerde recent gepubliceerde eindrapport ‘Evaluatie QRM-trajecten in de timmerindustrie’.
Flexibele productie met kleinere series met verkorting van de doorlooptijden van bedrijfsprocessen om beter in te springen op de (wisselende) behoefte van de klant. Dat vormt de basis van Quick Response Manufacturing (QRM) dat veel timmerfabrieken sinds 2014 omarmen. Om inzicht te krijgen in de huidige stand van zaken voerde Bureau Bartels uit Amersfoort voor de Stichting Houtdatwerkt medio 2017 een evaluatie uit onder 25 bedrijven (73 personen in een persoonlijk interview en 205 via een enquête) en acht externe adviseurs en trainers. Dertien ondervraagde bedrijven hebben de verschillende aspecten van QRM binnen vrijwel de hele organisatie doorgevoerd (QRM breed). Zo’n additionele twaalf ondernemingen hebben de methode enkel binnen een deel van hun bedrijfsprocessen toegepast (QRM smal).
De uitkomsten van het onderzoek zijn neergelegd in het rapport ‘Evaluatie QRM-trajecten in de timmerindustrie’. Daarin wordt niet alleen gekeken naar de toepassing van QRM en de ervaringen van externe adviseurs en trainers, maar vooral ook naar de organisatorische, personele en financiële effecten.
Aan de 25 geraadpleegde timmerbedrijven zijn in de evaluatie diverse soorten organisatorische effecten als mogelijk gevolg van QRM voorgelegd. Hierbij is telkens gevraagd of QRM een effect heeft gehad op tien organisatorische aspecten: gemiddelde doorlooptijd (‘doorvoer’), flexibiliteit productieproces (‘reactiesnelheid’), omvang onderhanden werk en (tussen)voorraden, overzichtelijkheid werkomgeving, werken in QRM-cellen in plaats van functionele afdelingen, aandeel behaalde dag- of weekplanningen, leverbetrouwbaarheid van toeleveranciers, leverbetrouwbaarheid aan klanten, klanttevredenheid.
Over het geheel bezien ervaart 84% van de bedrijven door QRM minimaal vijf organisatorische effecten. Opvallend is verder dat er geen bedrijven zijn zonder organisatorische effecten. QRM leidt derhalve altijd tot verandering in de organisatie, bij QRM brede bedrijven meer dan bij QRM smalle ondernemingen. 23 bedrijven noemen verkorting van de gemiddelde doorlooptijd. Deze wordt met circa de helft gereduceerd (QRM breed ziet een gemiddelde reductie van de doorlooptijd van 56%. Bij bedrijven die QRM smal in de organisatie implementeren ligt dit aandeel 11%-punt lager).
QRM vermindert daarnaast de omvang van het onderhanden werk (20 keer genoemd) en tussenvoorraden (19 keer genoemd). Door de productie op te knippen in kleinere batches ontstaat meer overzicht en focus, lopen orders sneller en met minder fouten de fabriek door. Materialen zijn beter vindbaar. Hiervoor kwam al naar voren dat door QRM bij 20 bedrijven het onderhanden werk is afgenomen en bij 19 bedrijven de (tussen)voorraden zijn geslonken. Hierbij valt wel aan tekenen dat een deel van geïnterviewden wel bewust wat reservevoorraad aanhoudt om bijvoorbeeld een tekort aan leveringen te kunnen ondervangen, bijvoorbeeld op gebied van hang- en sluitwerk dat in de sterk aantrekkende markt niet altijd voldoende leverbaar is.
QRM vergroot de flexibiliteit van het productieproces (19 keer genoemd) en zorgt voor een meer overzichtelijke werkomgeving (19 keer genoemd). Het aandeel behaalde (productie)planningen is bij zowel QRM-brede als -smalle bedrijven gestegen van circa zeventig procent naar negentig procent. Bedrijven werken in kleinere series en overleggen meer structureel met medewerkers over de planning. Tijdens de QRM-sessies hebben de medewerkers dan vaak geleerd om beter onderling te communiceren en eventuele knelpunten in de productie tijdig aan te geven.
Daarnaast plannen deze bedrijven de productie minder vol en beperken het aantal verstoringen door bijvoorbeeld spoedklussen. Als spiegel is ook aan de medewerkers gevraagd welke effecten QRM volgens hen heeft op de (productie)planning binnen de timmerbedrijven waar zij werkzaam zijn. Zichtbaar is dat bij bedrijven die QRM breed implementeren, meer effecten zichtbaar zijn bij medewerkers op zowel het kantoor als in de productie en buitendienst. Tussen de 40 en 50 procent van de medewerkers ziet daar (nu al) effecten. Terwijl dit bij de QRM smalle bedrijven naar gelang het effect tussen de 15 en de 40 procent varieert. Bij de meeste bedrijven waar het aandeel behaalde (productie)planningen is gestegen, is ook de leverbetrouwbaarheid navenant toegenomen (van zeven op de tien orders voorheen nu naar negen op de tien orders). In totaal 18 van de 25 bedrijven ervaren dit effect.
Op het personele vlak vergroot QRM de multi-inzetbaarheid van medewerkers (23 keer genoemd). Het (team)eigenaarschap wordt bevorderd (20 keer genoemd), net als de betrokkenheid van medewerkers (19 keer genoemd). Ook draagt het bij aan het werkplezier (19 keer genoemd) en heeft QRM een positief effect op de medewerkerstevredenheid (18 keer genoemd). QRM zorgt daarnaast voor minder werkdruk (16 keer genoemd). Zo noteerden de werkgevers een daling van het gemiddelde aantal overwerkuren van 2,5 uur per week bij de start, tot 1,0 uur per week na de implementatie van QRM.
Vanuit QRM zijn volgens werkgevers de effecten op de veiligheidssituatie en het ziekteverzuim vrij beperkt. Slechts 20 procent van de werkgevers ziet hier een relatie. Bij drie bedrijven die daarop monitoren is het gemiddelde ziekteverzuim sinds de start van QRM gedaald van 6,4% naar 3,7%. Opvallend is dat ruim 40 procent van de medewerkers heeft beleefd dat hun werkomgeving door QRM veiliger is geworden (bij QRM smalle bedrijven is dit zelfs ruim 50 procent). De groei in de veiligheidsbeleving komt vooral omdat veel medewerkers dankzij de inzet van bepaalde methodieken binnen het QRM-traject nu in een meer overzichtelijke werkomgeving werken.
Gelijk aan de organisatorische en personele effecten is zichtbaar dat bedrijven die QRM breed toepassen meer financiële effecten van hun inspanningen zien dan QRM smalle ondernemingen. Bijna zeventig procent van de brede QRM-bedrijven ervaart minimaal vijf financiële effecten, tegen veertig procent van de bedrijven die QRM smal toepassen. Belangrijk effect is minder faalkosten (16 keer genoemd): door QRM-interventies is bij medewerkers meer bewustzijn ontstaan van de kwaliteitsnormen en ervaren zij meer eigenaarschap.
Ook draagt het werken in kleinere batches bij aan meer focus in de productie, kleinere aantallen betekent afname van het aantal fouten. QRM draagt bij aan de omzet (16 keer genoemd): bij een aantrekkende economie helpt QRM om snel en flexibel te kunnen voldoen aan de (veranderende) vraag in de markt. QRM zorgt voor meer winst (15 keer genoemd): QRM helpt om de winst en het rendement te vergroten door een efficiënter, flexibeler productieproces met minder faalkosten.
QRM verbetert de liquiditeitspositie (15 keer genoemd): door kleinere voorraden en snellere afhandeling van facturen kan tijdig worden voldaan aan financiële verplichtingen. Ook de solvabiliteitspositie verbetert (15 keer genoemd): door meer omzet, rendement en een naar verhouding kleiner netto werkkapitaal kunnen bedrijven in zijn totaliteit beter voldoen aan hun financiële verplichtingen (15 keer genoemd). QRM zorgt voor een gunstiger netto werkkapitaal (14 keer genoemd): het netto werkkapitaal ofwel het werkzaam vermogen van een onderneming wordt gunstiger doordat QRM bijdraagt aan een kortere doorlooptijd.
Door alle inspanningen zag een groep van vijftien bedrijven de omzet gemiddeld met veertig procent stijgen. De gezamenlijke omzet van deze bedrijven nam toe van 73 miljoen euro bij de start van de QRM-trajecten naar ruim 102 miljoen euro nu. Van de 25 bedrijven zien 15 bedrijven (60%) een positieve relatie tussen het QRM-traject en de ontwikkeling van hun winstgevendheid. Binnen deze groep ervaren 13 bedrijven dat QRM van toegevoegde waarde is voor de winstgevendheid, maar dat deze ook toeneemt door de verbeterde economische situatie. Daarnaast schrijven twee bedrijven de positieve ontwikkeling van hun winst volledig toe aan QRM. Hierbij doen zich overigens geen grote verschillen voor tussen bedrijven die QRM breed dan wel smal toepassen.
De meeste financiële effecten zijn wederom zichtbaar zijn bij QRM breed werkgevers: solvabiliteitspositie (36% meer effect binnen het cluster QRM breed), liquiditeitspositie (35% meer effect), crediteurentermijn (30% meer effect), debiteurentermijn (29% meer effect), omzet (27% meer effect), winst (20% meer effect). Het bovenstaande toont aan dat een brede inzet van QRM ook in financieel opzicht lonend is. Mogelijk kunnen deze resultaten ook andere bedrijven die QRM smaller toepassen, bewegen om de werkmethodes van QRM in de (nabije) toekomst in alle haarvaten van de eigen organisatie door te voeren.
Vraag nu de White Paper van het rapport aan via qrm@censor.nl
TEKST EN FOTO’S Kees de Vries
